DATOWANIE ZABYTKÓW CERAMICZNYCH I JEDNOSTEK STRATYGRAFICZNYCH, OKREŚLANIE SKŁADU CHEMICZNEGO ZABYTKÓW
dr Artur Ginter
Laboratorium Datowania Termoluminescencyjnego i Spektrometrii powstało z inicjatywy prof. dr hab. Anny Marciniak-Kajzer w odpowiedzi na zapotrzebowanie archeologów na analizy specjalistyczne, w szczególności na datowanie artefaktów i obiektów wykonanych z wypalonej gliny, znacznie obiektywizujące proces naukowy. Dzięki współpracy z mgr. inż. Arturem Ginterem laboratorium to zaczęło prężnie działać i wykonuje już jedne z najnowocześniejszych badań datowania bezwzględnego. Datowanie TL i OSL z powodzeniem stosowane było przez pracowników Instytutu w wielu badaniach archeologicznych i architektonicznych m.in. na zamku w Siewierzu, w kościele św. Wojciecha w Białej Rawskiej, w pałacu w Drobinie oraz Kutnie, a także w opactwie cystersów w Sulejowie. Wyjątkowy, kompleksowy charakter miały badania archeologiczne z zastosowaniem metod datowania bezwzględnego, w tym TL/OSL, wykonane w ramach projektu badawczego prof. Anny Marciniak Kajzer pt. „Dating of the first privately owned fortified residences in Poland”, zrealizowane w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki. Laboratorium podejmuje liczne działania mające na celu wprowadzenie datowania TL/OSL do praktyki konserwatorskiej. Dzięki współpracy z doktorantką naszego Instytutu mgr Aleksandrą Jeleń możliwe było wdrożenie najnowocześniejszego sposobu preparatyki próbek do badań TL oraz XRF. Uczestniczyła ona także w szkoleniach z zakresu datowania TL oraz pomagała w optymalizacji pracy laboratorium.
Realizowane przez nasze laboratorium badania specjalistyczne mają charakter ponadregionalny. Nastawiamy się na współpracę z badaczami różnych epok i dziedzin. Obecnie jesteśmy w stanie przeprowadzić datowanie TL większości przedmiotów wykonanych z wypalonej gliny, przy czym zainteresowania swoje koncentrujemy na ceramice naczyniowej, kaflach, płytkach posadzkowych, dachówkach, cegłach oraz polepie. Jednocześnie wykonujemy spektrometrię XRF dowolnego rodzaju zabytków (zarówno ciał stałych, jak i cieczy). Laboratorium rozwija współpracę z Wydziałem Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego (analizy geomorfologiczne), Wydziałem Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego (prace związane z aparatem matematycznym mającym na celu zmniejszenie błędu pomiarowego w datowaniu TL/OSL), Wydziałem Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie (użycie aparatu statystycznego w oparciu o wyniki datowania TL/OSL, spektrometrii oraz pomiarów fizycznych cegieł), Zakładem Zastosowań Radioizotopów Politechniki Śląskiej w Gliwicach ( współpraca w zakresie metodyki datowania TL/OSL) oraz Instytutem Inżynierii Materiałowej Politechniki Łódzkiej (współpraca przy kalibracji spektrometru XRF). Wyniki badań Laboratorium prezentowane są na stronach internetowych, konferencjach oraz w trakcie mniej lub bardziej formalnych spotkań naukowych.
Obecnie działania Laboratorium koncentrują się na systematycznym zwiększaniem dokładności datowania TL, realizacją badań archeologicznych i architektonicznych z użyciem metody TL w celu wykazania jej skuteczności w rekonstrukcji przemian historycznych oraz wprowadzeniem datowania TL/OSL do praktyki konserwatorskiej jako podstawowej metody datowania obiektów architektury ceglanej.
LITERATURA
Anna Michalak, Artur Ginter, Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Warszawa 2016.
Artur Ginter, Kościół pw. św. Wojciecha w Białej Rawskiej w świetle badań archeologiczno-architektonicznych i datowania termoluminescencyjnego, [w:] Kościół bialski jako oś łącząca historię regionu, Biała Rawska 2015, s. 145–222.