Publikacja ta, będąca efektem wieloletnich, pionierskich badań prowadzonych m.in. na terenach dawnych miejsc masowych egzekucji na Pomorzu (w tym w Lesie Szpęgawskim i chojnickiej Dolinie Śmierci), ukazuje unikalny potencjał archeologii w dokumentowaniu masowych zbrodni, dla których często brakuje pełnej dokumentacji pisanej.
Dr Kobiałka prezentuje w książce nowatorskie podejście interdyscyplinarne. Wykorzystując specjalistyczne techniki archeologiczne – od prospekcji geofizycznej, przez precyzyjne wykopaliska, po zaawansowane analizy chemiczne gleby – dowodzi, że ziemia (nazywana przez niego nekrosolem) jest materialnym archiwum zbrodni, które przechowuje dowody ludobójstwa, nawet mimo dziesięcioleci, które upłynęły od tragicznych wydarzeń, oraz prób zniszczenia śladów przez sprawców (Akcja 1005).
Książka omawia takie zagadnienia, jak:
- Rola kultury materialnej (przedmiotów osobistych ofiar, łusek, spopielonych szczątków) jako kluczowego materiału dowodowego.
- Etyczne wyzwania związane z badaniami archeologicznymi miejsc pamięci i masowych grobów.
- Wpływ badań archeologicznych na pamięć lokalnych społeczności i rodzin ofiar.
"The Archaeology of Mass Crimes. Nazi Extermination in Gdańsk Pomerania, Poland" to lektura obowiązkowa dla historyków, archeologów, antropologów, a także prawników i osób zajmujących się ochroną dziedzictwa. Pokazuje ona, że archeologia, tradycyjnie kojarzona ze starożytnością, ma potężne narzędzia do badania i zrozumienia najbardziej traumatycznych wydarzeń XX i XXI wieku, przywracając głos ofiarom i utrwalając materialną pamięć o zbrodni.
„Żaden projekt dotyczący współczesnej archeologii konfliktów nie jest dziś tak potrzebny, jak projekt Dawida Kobiałki. Jego wnikliwe, multidyscyplinarne badania nad zbrodniami nazistowskimi w Polsce pokazują, że wciąż wiele jest do odkrycia w tym temacie i że archeologia ma w tej kwestii coś kluczowego do powiedzenia: o samej przemocy, o ofiarach i o strategiach ukrywania. Archeologia masowych zbrodni jest napędzana poszukiwaniem pamięci, sprawiedliwości i wiedzy. W czasach, gdy zbrodnie wojenne znów stają się normą, lektura tej książki jest koniecznością”
– Alfredo González-Ruibal, Senior Researcher, Institute of Heritage Sciences, Spanish National Research Council.
Serdecznie gratulujemy dr. Kobiałce tej niezwykle ważnej i poruszającej publikacji, która umacnia pozycję naszego ośrodka akademickiego w międzynarodowych badaniach nad drugowojennym ludobójstwem i archeologią współczesności.
Redakcja: mgr Ronald Wójcik Wydział Filozoficzno-Historyczny UŁ
