Komisja Historii Archeologii UISPP jest jedną ze specjalistycznych komisji naukowych działających w ramach Międzynarodowej Unii Nauk Prehistorycznych i Protohistorycznych (UISPP). Jej główną misją jest integrowanie badaczy zajmujących się historią archeologii jako dyscypliny naukowej. Komisja koncentruje się na zagadnieniach takich jak biografie archeologów, tradycje instytucjonalne, nurty intelektualne oraz polityczne i kulturowe konteksty, które kształtowały myśl i praktykę archeologiczną na całym świecie. W ramach działalności Komisji, w dniach 12–13 września 2025 r. w Łodzi odbyła się międzynarodowa konferencja „Archaeology Gone Astray: Forgeries, Misinterpretations, and Other Field Stories”. Wydarzenie miało formę hybrydową, umożliwiając uczestnictwo zarówno stacjonarne, jak i zdalne. Organizatorami konferencji byli dr hab. Adrianna Szczerba, prof. UŁ (Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego), dr Marzena Woźny (Muzeum Archeologiczne w Krakowie) oraz dr Jakub Linetty (Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy).
Program konferencji obejmował dwie sesje:
1. Forgeries, Misinterpretations, and Other Field Stories, podczas której wystąpili: prof. Tim Murray (emerytowany profesor archeologii w La Trobe University (Melbourne, Australia)) – Archaeologies as wished for. The power of ‘alternative’ histories; dr Eliska Petrekova (Instytut Archeologii Czeskiej Akademii Nauk w Brnie)– When the Artist Restores the Artifact: The Case of the Painted Vases from Ceglie in Baron Koller’s Collection; dr hab. Adrianna Szczerba, prof. UŁ – Slavic Runes in Dispute: From 19th-Century Polemics to Contemporary Revivals; dr Jakub Linetty – Mysterious Slavic Universe of Tadeusz Wolański; dr Marzena Woźny – Gotfryd Ossowski (1835–1897) and the Archaeological Forgery from the Mnikowska Valley; lic. Bartłomiej Wyrwas (student I roku studiów II stopnia na kierunku archeologia UŁ) – Misreadings in Polish Archaeology: A Selection of Examples.
2. Current Research Projects, z referatami: prof. Margarita Díaz-Andreu (Uniwersytet w Barcelonie) – Lost melodies: a history of the archaeological study of music and sound; dr Sébastien Plutniak (CNRS w Tours) – On the Scientific Fringes of Archaeology: the Contents and Reception of Open and Unsupervised Scholarly Communication Platforms; dr Santiago Olcina Lagos (Uniwerytet w Alicante) – The dissemination of pre-Hispanic archaeology at the 1929 Ibero-American Exposition in Seville: a first approach; dr Ludwika Jończyk (Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego) i dr Justyna Liguz (Kierownik Zamku w Kwidzynie) – Investigating the investigator: Herbert Heym and the afterlife of unpublished East Prussian research; dr Anna Juga-Szymańska (Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego) – Don’t believe your eyes. The alleged files of Włodzimierz Antoniewicz; dr Harald Gropp (Uniwersytet w Heidlebregu) – Nebra and Coligny and the discussion of archaeoastronomical artefacts.
Wydarzeniu towarzyszyła sesja posterowa, którą przygotowali: dr Petr Kostrhun (kierownik Pawilonu Anthrophos Morawskiego Ziemskiego Muzeum w Brnie) - Moravian Glozel; mgr Magdalena Malak (Wydział Historyczny UMK) - Roman Jakimowicz (1889–1951), pierwszy dyrektor Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie i pierwszy kierownik Katedry Prehistorii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ale co jeszcze?; dr Harald Gropp - Basic material on the sky disc of Nebra and the calendar of Coligny oraz Local archaeological activities versus official excavations.
Na zakończenie konferencji odbyło się spotkanie Komisji Historii Archeologii UISPP, poświęcone omówieniu propozycji sesji naukowych planowanych na nadchodzący XXI Światowy Kongres Międzynarodowej Unii Nauk Pra- i Protohistorycznych (UISPP), który odbędzie się w dniach 31 sierpnia – 4 września 2026 r. w Poznaniu.
Oprac. A. Szczerba
