Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych na wystąpienie dr. Macieja Trzecieckiego (Ośrodek Archeologii Historycznej, Instytut Archeologii i Etnologii PAN) pt. „Menonici nad środkową Wisłą (XVIII–XIX w.) – archeologia, krajobraz, pamięć miejsc”, które odbędzie się w środę 17 grudnia 2025 r. o godz. 12.00 w s. 1.C IA UŁ w ramach seminarium doktorskiego Katedry Archeologii Historycznej i Bronioznawstwa Instytutu Archeologii UŁ.
Do udziału w seminarium w szczególności zachęcamy studentów archeologii oraz etnologii i antropologii kulturowej.
Osiedlanie się w dolinie środkowej Wisły menonitów to prawie zapomniany epizod szerszego zjawiska kulturowego i gospodarczego, jakim było tzw. osadnictwo olęderskie na Niżu Polskim. Ci wyznawcy radykalnego odłamu protestantyzmu, od XVI w. migrujący na ziemie polskie z Holandii i północnych Niemiec, dzięki wiedzy wyniesionej z rodzinnych stron potrafili w sposób perfekcyjny nie tylko dostosować się do trudnych warunków środowiskowych, ale i wykorzystać je, w krótkim czasie zamieniając tereny wcześniej niedostępne w obszary wyspecjalizowanej działalności rolniczej. Tworzyli jednocześnie – pod względem religijnym, kulturowym i językowym – zamknięte enklawy, silnie powiązane między sobą, a odseparowane od ludności lokalnej. Masowy napływ menonitów nad środkową Wisłę to przede wszystkim XVIII i początek XIX w.
Choć już na początku XX w. ich wspólnoty nie były liczne, a ostateczną zagładę przyniosła II wojna światowa i masowe wysiedlenia z Polski ludności niemieckojęzycznej, ich materialne ślady nadal są czytelne w krajobrazie. To nie tylko pozostałości zabudowy wsi, cmentarze, ale przede wszystkim specyficzne formy organizacji przestrzeni, do dziś narzucające formy gospodarowania i życia na tych terenach i stanowiące wdzięczne pole do badań krajobrazowych i środowiskowych. Ostatnio prowadzone wykopaliska dają też wgląd w życie codzienne i kulturę materialną menonickich wsi. Wszystko to składa się na obraz niezwykle interesującej społeczności, znakomicie adaptującej się do zmiennych i ekstremalnie trudnych warunków środowiskowych, co w dobie zmian klimatycznych stanowić może cenną lekcję i źródło inspiracji.
